“ Met de jongens van Pattenier¹ (Wim, Anton en de kleine Willem )naar de Oranjedijk geweest. Later naar de gangen onder de Boulevard. Naast de opgang bij Boulevard de Ruyter is in de glooiing de ingang van een gang onder de straatweg door naar de Boulevardmuur. De gang loopt hier vanaf het bunkertje bij de vuurtoren helemaal tot de Bomvrije Toren, met enkele gangen naar enkele huizen en o.a. NoordZee Boulevard. Op enkele plaatsen is een ruimte gemaakt met een opening aan de zeekant, vanwaaruit op zee gevuurd kon worden. Waarschijnlijk zijn hier mitrailleurs opgesteld geweest.
De gang aan de andere kant van de Gevangen Toren staat vrijwel onder water; we konden niet nagaan tot hoever deze doorloopt. Er is in de gangen niets meer te vinden; ook aan de Oranjedijk en omgeving zijn alle interessante zaken van de straten verdwenen.”, een fragment uit een oorlogsdagboek.

Eigenlijk was dit een van de eerste bewijzen dat er onder de boulevard de Ruyter een gang aanwezig is geweest. Geweest, want in 1982 zijn de gangen vernield bij het slaan van de damwanden in het kader van de Deltawet.

De vraag of de gangen gemaakt zijn door de Duitsers tijdens de Tweede Wereldoorlog werd hier niet door beantwoord. Het vermoeden bestond dat het Duits was, maar ik ging voor het bewijs.

En dit bewijs werd geleverd in een schrijven van de toenmalige politiecorpscommandant aan de de burgemeester van Vlissingen.

Op 1 december 1943 schrijft deze politieman een brief waarin hij zich zorgen maakt over het plan om over de gehele lengte van de boulevards een onderaardsegang gang te maken. Hij geeft ook aan dat het de bedoeling is op verschillende plaatsen in de zeemuur openingen te maken van waaruit geschoten kon worden. Op deze plaatsten zouden kleine bunkertjes worden gebouwd.

De agent is goed geïnformeerd want hij weet zelfs te melden dat de bodem van de gang op ongeveer 2,85 meter onder het wegdek komt te liggen.

Hij eindigt met de vraag : “ Is ondergraving der boulevards niet gevaarlijk met het oog op de ons bekende stormen, waardoor doorbraak of overstroming mogelijk wordt gemaakt”.²

Dat deze gang een verzwakking is, zal blijken tijdens de storm van 1953, als een deel van de zeemuur in de golven verdwijnt.

Het is dus zo dat er een gang liep vanaf het Keizersbolwerk tot aan de observatiebunker op het Leugenaarshoofd. De gang liep evenwijdig aan de zeemuur en was opgebouwd uit gebruikte bakstenen en was blijkbaar slordig gemetseld.

Op vaste afstanden was er een ruimte met een rechthoekig klimgat naar het wegdek van de boulevard. Op deze plaatsen was er een schietgat gemaakt richting de zee en ook een verbindingsgang naar de kelders van de woningen op de boulevard. Bij de oprit naar het Keizersbolwerk liep er een gang evenwijdig aan de hoofdgang, waarmee men toegang verkreeg tot de gang aan de zeezijde. ³

De verbindingsgang naar de kelders zijn in 1982 volgestort met puin, echter zijn ze nog wel aanwezig.³

¹ Namen zijn gefingeerd ivm privacy
² Gemeentearchief Vlissingen – toegang 123 archief 479-
³ Gemeentearchief Vlissingen WO2 collectie
Afbeeldingen “schietgaten”,”1953″,”opgegraven loopgraven”, Gemeentearchief Vlissingen