De eerste dagen van Korvetten-Kapitän Hans Gayer in Vlissingen

Na de snelle opmars van de Duitse troepen en de daarop volgende inname van Vlissingen ( 17 mei 1940 ) komt op 21 mei Korvetten-Kapitän Hans Gayer in Vlissingen aan. Hier zal hij tot februari 1941 in de rol van Hafenkapitän en Hafenkommandant verantwoordelijk zijn voor alles met betrekking tot de scheepvaart / havens en de bescherming hiervan.

Zijn eerste vermelding in het oorlogsdagboek is een korte en summiere beschrijving van
de toestand van de stad en de havens gedurende de eerste dagen en weken van de Duitse bezetting.

Waar Vlissingen door de Duitse bezettingsmacht is ingenomen, is de overkant nog vrij van Duitse troepen. De terugtrekkende legers beschieten dan nog regelmatig Vlissingen door middel van kanonvuur en in de nachtelijke uren wordt de stad gebombardeerd.

< Foto 1 >

Aangezien de Hafenkapitän zich hier niet echt druk overmaakt in zijn verslag zullen deze beschietingen en bombardementen niet groots zijn.

Hafenkapitän Gayer beschikt bij aankomst in Vlissingen nog niet over zijn medewerkers en neemt dan ook als eerste contact op met de Marine Hafenüberwachungstelle . Deze had op zijn beurt de aankomst van Gayer niet afgewacht en had al contact gezocht met het Vlissingse bestuur en de belangrijkste industrie van de stad.
Tot de belangrijkste industrie van de stad behoort natuurlijk de scheepswerf De Schelde. Ten gevolge van de evacuatie is er een tekort aan arbeiders. Hierdoor is de Schelde beperkt inzetbaar.

< foto 2 en 3>

De Schelde heeft aangegeven zo snel mogelijk te beginnen met het herstel van de beschadigde kranen.

Met de burgemeester van Vlissingen wordt gesproken over het in orde brengen van het gas, water en elektriciteit netwerk. Op dit moment rijden er maar enkele trams door de stad. Het water en elektriciteit netwerk is na een week weer volledig in bedrijf, gekomen. Na enkele dagen werkte het gasnetwerk ook weer volledig.

Ondertussen is er ook contact met de directie van de haven en de veerdiensten. De Schelde krijgt de opdracht om zo spoedig mogelijk te beginnen met het herstel van de aanlegsteigers en de aanlegbruggen.

< foto 4 >

Nu de vijandige strijdkrachten Breskens hebben verlaten is de evacuatie vanuit Vlissingen beëindigd en komt de werf weer langzaam in bedrijf. Op dit moment zijn er 1600 arbeiders aan het werkt , terwijl er normaal 3500 mannen werkzaam zijn.

Op aandringen van de Luftwaffe begint men ook weer met de constructie van de vleugels van de Dornier 24 vliegboten. Deze werden al in licentie geproduceerd door de Schelde. < foto 5 >

Daarbij kunnen de bedrijven die afhankelijk zijn van de toegang tot de haven hun werk nog niet verrichten aangezien tot en met 5 juni 1940 scheepvaart nog steeds niet mogelijk zal zijn. Zodra scheepvaart mogelijk is zal ook hier de bedrijvigheid terugkeren.

< foto 6 >

Deze periode is er ook het gerucht gaande dat er veel explosieven zijn geplaatst door Engelse genietroepen, vlak voor het binnentrekken van de Duitse troepen. Hierop volgt er een grote zoekactie. Op de werf worden ongeveer 100 brisant explosieven gevonden.

Hierop volgend kan de ook de Vlissingse Mineraalolie en Asfalt Raffineerderij “ Vlismar “ weer in bedrijf worden genomen.

< foto 7 >

Het sluizen complex wat gedeeltelijk is opgeblazen door de Engelsen is redelijk intact aangetroffen. De toegang tot de haven kan doormiddel van balken worden afgesloten.

Op 29 mei 1940 arriveert de gemotoriseerde FLAK eenheid Grabenhorst. Deze neemt stelling aan de oostzijde van de buitenhaven. De manschappen worden ondergebracht in de aanwezige barakken.

Een dag later krijgt Vlissingen hoog bezoek van de Marine-Bevelhebber Nederland en België : Vice-Admiraal von Arnauld de la Periere. Er volgt een onderhoud met de Hafenkapitän gevolgd door bezichtiging van de havens en de onderkomens.

Mondjesmaat keert de bevolking van Vlissingen weer terug naar de stad. Het dagelijkse leven begint weer een beetje op gang te komen, er heerst wel angst voor de Engelse vliegers. De Vlissingse bevolking wordt door de Duitsers omschreven als vriendelijk tegenover de bezetter.

De vanuit Breskens terugkerende loodsen en vissers worden voor de kust van Vlissingen verhoord en geregistreerd. Ongeveer 40 loodsen zijn nog niet teruggekeerd naar Vlissingen.

Aangezien de loodsen op dit moment werkeloos zijn worden zij ingezet als hulp-politie waardoor er in de stad gepatrouilleerd kan worden. Hierbij komt de taak vooral te liggen op het gebied van de veiligheid en controle of de verplichte verduistering wordt nageleefd.

Hierna volgt in zijn oorlogsdagboek de gebruikelijke notities , die iedere dag bijgehouden worden. Denk hierbij aan de weersomstandigheden en wat er die dag is gebeurd zoals luchtalarm.

< foto 8 >

Foto 1. De meidagen van 1940, militairen op de Houtkade met op de achtergrond het terrein van de Kon. Mij. de Schelde

Foto 2. Publicatie van gemeente Vlissingen voor de evacuatie van de burgerbevolking (alle vrouwen en kinderen). Getekend: Vlissingen 14 mei 1940. De Burgemeester van Woelderen

Foto 3. Evacuatie inwoners van Vlissingen

Foto 4. De meidagen van 1940, half gezonken ponton in de Buitenhaven na bombardementen van de Duitse Luftwaffe op het havengebied en ‘het Eiland’

Foto 5. Vliegtuigbouw Kon. Mij. De Schelde. Assemblage Dornier vliegtuigen

Foto 6. De meidagen van 1940. De Duitse Luftwaffe voert regelmatig luchtaanvallen uit op het Vlissingse havengebied en het Eiland. In de Buitenhaven zinkt het hospitaalschip Luctor et Emergo na een voltreffer op 12 mei

Foto 7. Tankpark op de landtong van de 2e Binnenhaven, de Vlissingse Mineraalolie en Asphalt Raffineerderij (Vlismar) opgericht 8 dec. 1927 als opvolger van de Nedpam.